Emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? sorusu son günlerde sıkça sorulmaktadır. Zira Sosyal Güvenlik Kurumu, özellikle emekli sandığına tabi çalışmalarına dayanarak emeklilik başvurusunda bulunanlardan emeklilik talep tarihinde yurt dışında olmaları durumunda yaşam belgesi istemektedir. İkamet adreslerine en yakın yetkili büyükelçilik veya konsolosluktan yaşam belgesi alarak bunun aslını SGK’nın ilgili birimlerine sunmayan hak sahiplerinin başvuruları ise reddedilmektedir. Bu uygulama, emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? sorusunu akla getirmektedir.
Emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? konusu bakımından aşağıda, emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? sorusu özellikle 2008 yılından önce kamuya girip emekli sandığına tabi çalışmalarına dayanarak emeklilik başvurusunda bulunanlar bakımından incelenecek ve bu işleminin hukuki dayanağının olup olmadığı, emeklilik talebi bu gerekçeyle reddedildiği zaman buna karşı dava açılıp açılamayacağı ve davada mahkemeler tarafından verilen kararlar açıklanacaktır.
EMEKLİLİK İÇİN YAŞAM BELGESİ GEREKLİ MİDİR? HUKUKİ DAYANAK
EMEKLİLİK İÇİN YAŞAM BELGESİ GEREKLİ MİDİR? ANAYASA MADDESİ
Sosyal güvenlik hakkının temel dayanağı Anayasa md. 60’tır. Burada herkesin, sosyal güvenlik hakkına sahip olduğu ve sosyal güvenlik hakkına ilişkin devletin yükümlülüklerine değinilmiştir. Bu kapsamda Devletin sosyal güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alacağı ve teşkilatı kuracağı düzenlenmiştir. Dolayısıyla emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? sorusu temel olarak Anayasa md. 60 bağlamında değerlendirilmelidir.
EMEKLİLİK İÇİN YAŞAM BELGESİ GEREKLİ MİDİR? KANUNİ DÜZENLEME
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (5510 sayılı Kanun) Geçici madde 4’te 5434 sayılı Kanuna (Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu) ilişkin geçiş hükümleri düzenlenmiştir. İlgili maddenin 4. fıkrasında ise bu Kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde; iştirakçi iken, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanların, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmış olup bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayanların ve bunların dul ve yetimleri hakkında bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılacağı düzenlenmiştir.
5510 sayılı Kanun Geçici madde 4’ün 5. fıkrasında ise bu madde kapsamına girenlerin aylıklarının bağlanması, artırılması, azaltılması, kesilmesi, yeniden bağlanması, toptan ödemeleri, ilgi devamı, ihya ve borçlanmaları, diğer ödemeler ve yardımlar ile emeklilik ikramiyeleri hakkında bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılacağı belirtilmiştir.
5510 sayılı Kanun Geçici madde 4’ün 4. ve 5. fıkralarından hareketle, emekli sandığına tabi çalışmaları dolayısıyla emekli olmak isteyenlerin ekseriyeti ilgili düzenlemenin yürürlük tarihi olan 2008 yılı ekim ayından önce kamuda çalışmaya başladığı için emeklilik hususunda 5434 sayılı Kanun’un ilgili hükümleri uygulanacaktır. Böylece emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? sorusu 5434 sayılı Kanun bağlamında değerlendirilmelidir.
5434 sayılı Kanun’un 39. maddesinde emekli aylığı bağlanacak haller sayılmıştır. 5434 sayılı Kanun’un aylıkların başlangıcı başlıklı 91. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde ise her ne suretle olursa olsun açıkta bulunanlardan emekli aylığına müstahak olanlara veya ölenlere emekli ve adi malullük aylıkları ile dul ve yetimlerine bağlanacak aylıkların, son ayrıldıkları kurumlara kendileri veya dul ve yetimleri tarafından yazı ile yapılacak müracaat tarihlerini takip eden ay başından başlayacağı hükmüne yer verilmiştir. 5434 sayılı Kanun’un 123. maddesinde ise aylıkların ödenmesi için aylık sahiplerinin durumlarında değişiklik olup olmadığının, yoklama usulü ile belirleneceği hüküm altına alınmış olup, anılan maddenin devamında, yabancı memleketlerdeki Türk elçilik ve konsolosluklarının yoklama işlemlerindeki vazifelerinin yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.
İlgili düzenlemeler değerlendirildiğinde, yoklama usulünün aylık sahiplerinin durumlarında değişiklik olup olmadığı hususunda düzenlendiği ve aylık bağlanması açısından yoklama şartının getirilmediği görülmektedir. Dolayısıyla ilgili düzenleme kapsamında emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? sorusuna gerek olmadığı şeklinde cevap verilebilir.
EMEKLİLİK İÇİN YAŞAM BELGESİ GEREKLİ MİDİR? İLGİLİ YÖNETMELİK
5434 sayılı Kanun’un 123. maddesinde yabancı memleketlerdeki Türk elçilik ve konsolosluklarının yoklama işlemlerindeki vazifelerinin yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiş ve buna dayalı olarak Emekli Sandığı Yoklama Yönetmeliği (Yönetmelik) yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin 1. maddesinde, bu Yönetmeliğin amacının T.C. Emekli Sandığınca bağlanan aylıkların ödenmesi için, aylık sahiplerinin durumlarında değişiklik olup olmadığı bakımından yoklama yapılmasını ve yapılacak yoklamanın esaslarını düzenlemek olduğu belirtilmiştir. Yönetmeliğin 2. maddesinde ise T.C. Emekli Sandığınca bağlanan aylıkları kendisi alanlar ile veli, vasi, kayyım ya da vekillerine ödenenlerin, bu Yönetmelikte yazılı usullere göre yoklama belgesi doldurmak mecburiyetinde oldukları belirtilmiştir.
Yönetmeliğin 7. maddesinde ise yurt dışında ikamet ederek aylıklarını yurt içindeki veya yurt dışındaki bankalardan kendisi veya veli, vasi, vekil, kayyım aracılığıyla alanların, ikamet ettikleri yabancı ülkelerde ikametgahlarına en yakın yetkili Büyükelçilik veya Konsolosluklardan alacakları hayatta olduklarına dair bir belgeyi, yılda bir defa birinci dönem aylık veya üç aylıklarının ödeme tarihleri esas alınmak suretiyle verilen yoklama belgelerine eklemeleri gerektiğine yer verilmiştir. Dolayısıyla 5434 sayılı Kanun yanında Emekli Sandığı Yoklama Yönetmeliği gereğince de emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? sorusuna gerek olmadığı şeklinde cevap verilebilir.
EMEKLİLİK BAŞVURUSUNA YAŞAM BELGESİ EKLEMEK ŞART MIDIR?
Emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? sorusu bakımından ilgili mevzuat bir bütün olarak incelendiğinde, emekli aylığı bağlanması aşamasında Türk Büyükelçiliği veya Konsolosluklarından yaşam belgesi alınması koşulunun aranmadığı görülmektedir. Bu sebeple, başvuru sahibinin kendisi veya usulüne uygun olarak tayin ettiği vekili tarafından başvuru koşulu yerine getirildiğinde emeklilik işlemleri tesis edilmelidir.
YAŞAM BELGESİ İSTENMESİ DURUMUNDA DAVA AÇILABİLİR Mİ?
Emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? sorusu bakımından SGK’nın emeklilik talebini reddetmesi durumunda bu işleme karşı dava açılabilir. Zira mevzuat kapsamında kişinin hizmet süresi ve yaş koşulunu tamamlaması halinde kendisi veya vekili tarafından emekli aylığı bağlanması talebiyle yapılan başvurunun kabulü gerekirken, ilk defa emeklilik işlemlerinin yapılması aşamasında mevzuatta öngörülmeyen yaşam belgesinin, konsolosluk veya büyükelçilikten alınmadığından bahisle başvurunun reddedilmesine ilişkin olarak tesis edilen işlem hukuka aykırı olacaktır. Mahkeme ise bu işlemi iptal edecektir.
EMEKLİLİK İÇİN YAŞAM BELGESİ GEREKLİ MİDİR? SIKÇA SORULAN SORULULAR
YAŞAM BELGESİ NEREDEN ALINABİLİR?
Emeklilik talep tarihinde yurt dışında bulunanlar yaşam belgesini konsolosluk veya büyükelçilikten alabilirler.
YAŞAM BELGESİ NE DEMEK?
Yaşam belgesi, kişinin emeklilik talep tarihinde yaşayıp yaşamadığının tespitini sağlayan belgedir.
YAŞAM BELGESİNİ KİM ONAYLAR?
Yaşam belgesini kişinin ikametine en yakın yerde bulunan Türk konsolosluk veya büyükelçiliği personeli onaylayabilir.
EMEKLİLİK İÇİN YAŞAM BELGESİ GEREKLİ MİDİR?
Emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? sorusuna olumsuz cevap verilmelidir. Zira ilgili yönetmelikte hak sahiplerinin yaşam belgesi sunması aranmamaktadır.
YAŞADIĞINA DAİR BELGE NEREDEN ALINIR?
Yurt dışında bulunan Türk vatandaşları yaşadıklarına ilişkin belgeyi Türk konsolosluğu veya büyükelçiliğinden alabilirler.
YURT DIŞINDAN EMEKLİLİK BAŞVURUSU YAPILABİLİR Mİ?
Emeklilik bakımından hizmet süresi ve yaş koşulunu tamamlayan kişiler emekli aylığı bağlanması talebinde bulunabilirler.
YURT DIŞINDAN EMEKLİLİK BAŞVURUSU AVUKATLA YAPILABİLİR Mİ?
Emeklilik bakımından hizmet süresi ve yaş koşulunu tamamlayan kişiler kendileri veya avukatları vasıtasıyla emekli aylığı bağlanması talebinde bulunabilirler.
YURT DIŞINDAN EMEKLİLİK BAŞVURUSU İÇİN GEREKLİ OLAN BELGELER?
Yurt dışında emeklilik başvurusu için hizmet süresi ve yaş koşulunun sağlandığına ilişkin belgeler yeterlidir. Ayrıca yaşam belgesi sunulmasına gerek bulunmamaktadır.
EMEKLİLİK İÇİN YAŞAM BELGESİ İSTENİRSE NE YAPILMALIDIR?
Yukarıda Emeklilik için yaşam belgesi gerekli midir? sorusuna verilen cevap doğrultusunda yaşam belgesi istenmesi durumunda konunun uzmanı olan hukukçulardan bilgi alınmalıdır.
SGK EMEKLİLİK BAŞVURUSUNU REDDEDERSE NE YAPILMALIDIR?
Emeklilik başvurusu SGK tarafından reddedildiğinde konunun uzmanı hukukçuların işlemin gerekçelerini incelemeleri ve hukuka aykırılığı tespit etmeleri durumunda dava açılmalıdır.
EMEKLİLİK REDDİNE KARŞI DAVA AVUKATI
Emeklilik talebinin reddi durumunda bu işleme karşı dava açılabilir. Emeklilik reddine karşı davanın avukat aracılığıyla takibi ise hak kayıplarını önleyecektir.
EMEKLİLİK İŞLEMLERİNE BAKAN ANKARA AVUKATI
Emeklilik işlemlerine karşı açılan davalarda genellikle Ankara mahkemeleri yetkilidirler. Bu sebeple konunun uzmanı olan Ankara avukatı ilgili dava hususunda gerekli incelemeleri yapmalıdır.
EMEKLİ OLDUKTAN SONRA YAŞAM BELGESİ İSTENİR Mİ?
5434 sayılı Kanun’un 123. maddesi ve Emekli Sandığı Yoklama Yönetmeliği gereğince yılda bir defa birinci dönem aylık veya üç aylıklarının ödeme tarihleri esas alınmak suretiyle verilen yoklama belgelerine eklenmesi için yaşam belgesi istenebilir.