Mavi kart sahibinin öğrenim kredisi alma hakkı, son günlerde sıklıkla gündeme gelmektedir. Nitekim Gençlik ve Spor Bakanlığı Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinde, burstan veya krediden yararlanamayacak olan öğrenciler arasında, 29/5/2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. maddesi gereğince mavi kart hak sahibi olan öğrenciler de sayılmıştır. Bu sebeple ilgili düzenlemeler bağlamında mavi kart sahibinin öğrenim kredisi alma hakkının bulunup bulunmadığı konusu üzerinde durulmalıdır. Bu hususta, öncelikle Türk vatandaşlığından çıkma ve çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişilere tanınan haklara değinilecek, sonrasında ise mavi kartlılara öğrenim kredisi verilmemesinin hukuka uygun olup olmadığı konusu değerlendirilecektir.
TÜRK VATANDAŞLIĞINDAN ÇIKMA İZNİ NASIL ALINIR?
Türk vatandaşlığından çıkma izni alınması, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddede, Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişilere bazı şartları taşımaları halinde İçişleri Bakanlığı tarafından çıkma izni veya çıkma belgesi verilebileceği düzenlenmiştir. Söz konusu şartlardan ilki talepte bulunanın, ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmasıdır. İkincisi, talepte bulunanın, yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olması veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmasıdır. Üçüncüsü, talepte bulunanın, herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamasıdır. Dördüncüsü ise hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamasıdır. Böylece söz konusu şartları taşıyan kişilere İçişleri Bakanlığı tarafından çıkma izni veya çıkma belgesi verilebilecektir.
MAVİ KART NEDİR? MAVİ KARTLILARA TANINAN HAKLAR NELERDİR?
MAVİ KART NEDİR VE NASIL ALINIR?
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. maddesinde, doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlere ve üçüncü dereceye kadar olan altsoylarına tanınan haklar düzenlenmiştir. Ayrıca bu maddede, bu kişilere, talepleri halinde bu maddede belirtilen haklardan faydalanabileceklerini gösteren mavi kart düzenleneceği ifade edilmiştir. Bu düzenlemeden hareketle mavi kart, doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar olan altsoylarının, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. maddesinde belirtilen haklardan faydalanabileceklerini gösteren belge olarak tanımlanabilir. Mavi kartın alınabilmesi için ise bu kişiler tarafından başvuru yapılması gerekmektedir.
MAVİ KARTLILARA TANINAN HAKLAR NELERDİR?
Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar olan altsoyları, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. maddesinde belirtilen istisnalar dışında Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler.
MAVİ KARTLILARA TANINMAYAN HAKLAR NELERDİR?
Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin ve üçüncü dereceye kadar olan altsoylarının, seçme ve seçilme, muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları bulunmamaktadır. Bu kişilerin ayrıca askerlik hizmetini yapma yükümlülükleri de yoktur. Bununla birlikte, bu kişilerin sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları ise saklı olup bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabidirler. Söz konusu istisnalar arasında mavi kart sahibinin öğrenim kredisi alma hakkı ise yer almamaktadır.
MAVİ KARTLILAR KAMU HİZMETİNDE BULUNABİLİRLER Mİ?
Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar olan altsoyları, bir kadroya dayalı ve kamu hukuku rejimine tabi olarak asli ve sürekli kamu hizmeti görevlerinde bulunamazlar.
MAVİ KARTLILAR KAMUDA İŞÇİ VEYA SÖZLEŞMELİ PERSONEL OLARAK ÇALIŞABİLİRLER Mİ?
Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar olan altsoyları, kamu kurum ve kuruluşlarında işçi veya geçici veya sözleşmeli personel olarak çalışabilirler.
MAVİ KARTLILAR HAKLARINI NASIL KULLANABİLİRLER?
Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin ve üçüncü dereceye kadar olan altsoylarının, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. maddesinin sağladığı hakları kullanmak için mavi kartlarını ibraz etmeleri yeterlidir. Kartın ibraz edilememesi durumunda ise Kimlik Paylaşımı Sistemi aracılığıyla Mavi Kartlılar Kütüğü’nden alınacak kayıt örneği ve uyruğunda bulunulan devlet makamlarınca verilmiş kimlik bilgilerini gösteren belge ile de işlem yapılabilir. Bu kişilerin kimlik bilgilerinde değişiklik olması durumunda ise uyruğunda bulunduğu devlet makamından alınmış eski ve yeni kimlik bilgilerini gösteren belgenin usulüne göre tasdik edilmiş Türkçe tercümesiyle ibrazı zorunludur.
MAVİ KARTLILARA ÖĞRENİM KREDİSİ VERİLMEMESİ HUKUKA UYGUN MUDUR?
Mavi kart sahibinin öğrenim kredisi alma hakkının bulunup bulunmadığı hususunda, Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü, mavi kartlılara öğrenim kredisi vermemekte ve kredi alınan dönemde çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin aldığı öğrenim kredisini kesmektedir. Burada söz konusu idari işlemlerin hukuka uygun olup olmadığı ortaya konulacaktır.
İlk olarak 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. maddesinde, mavi kartlıların seçme ve seçilme, muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları gibi istisnai haklar dışında Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam edecekleri ve sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış haklarının saklı olduğu düzenlenmektedir. Sayma yoluyla belirtilen istisnalar arasında mavi kart sahibinin öğrenim kredisi alma hakkı ise yer almamaktadır.
İkinci olarak 351 sayılı Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Kanunu’nda, öğrenim kredisi alma şartları arasında öğrencinin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması şartı da aranmamaktadır.
Söz konusu iki husus beraber değerlendirildiğinde, 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda belirlenen istisnalar dışında Türk vatandaşlarına sağlanan hakların tamamından yararlanma hakkı tanınan mavi kart sahibi kişilerin, yabancı uyruklu öğrenci statüsünde değerlendirilerek bu kişilere öğrenim kredisi verilmemesi veya verilen kredilerin kesilmesi hukuka aykırıdır. Buradan, mavi kart sahibinin öğrenim kredisi alma hakkı bulunduğu ve bunun aksine tesis edilen hukuka aykırı işlemlere karşı iptal davası açılabileceği sonucu çıkmaktadır.