Change araç satışında idarenin sorumluluğu, change araç sebebiyle zarara uğrayan kişilerin maddi ve manevi tazminat talebiyle idareye karşı dava açmalarını konu alır. Change araç, şasi numarası ya da motoru değiştirilmiş araç demektir. Genellikle hukuki ya da teknik yönden sıkıntılı araçların şasi numaralarını ve/veya motorlarını herhangi bir araçla değiştirerek aracın piyasa değerinden yüksek bir fiyata satılmasını sağlar. Nitekim bununla beraber change aracı satın alan kişiler mağdur olmakta ve hem maddi hem de manevi zarara uğramaktadır. Dolayısıyla change araç satışında idareye karşı dava açarken bir avukata danışılmasında fayda vardır. Avukat aracılığıyla change araca ilişkin maddi ve manevi tazminat taleplerinizi belirtmeniz ileride oluşabilecek hak kayıplarının önüne geçecektir.
Aşağıda change araç ne demek, change araç nasıl anlaşılır, change araç idarenin sorumluluğu, change aracın trafik siciline tescili sebebiyle idarenin sorumluluğu, çalıntı aracın tescilinde idarenin sorumluluğu, çalıntı araç satışında noterin hukuki sorumluluğu ile ilgili hususta yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARAÇ NE DEMEK?
Change araç, şasi numarası ve motoru değiştirilmiş araç demektir. Şasi numarası aracın kimliği yerine geçen ve 17 haneli rakam ve harflerden oluşan kayıttır. Change yöntemleri ile araca ait olan bu kayıt ve motor değiştirilerek aracın hukuki ve teknik sorunları gizlenmektedir. Kötü niyetli kişiler tarafından kullanılan change yöntemi ile hukuki veya teknik yönden sorunlu araçlar değerinden oldukça yüksek fiyata satılarak bu kişilere haksız kazanç sağlamaktadır. Change yöntemi genellikle hırsızlık yoluyla ya da yurt dışından kaçak yollarla ülkeye getirilmiş araçlar için kullanılan yöntemdir.
CHANGE ARAÇ NASIL ANLAŞILIR?
Change araç sorunu ikinci el araç satışının olduğu durumlarda gündeme gelmektedir. Dolayısıyla ikinci el araç alan kişilerin oldukça dikkatli olması gerekmektedir. Araba piyasasında diğer muadillerine göre uygun fiyata satılan araçların alındığı durumlarda alınacak aracın motor ve şasi numarasının ruhsat üzerinde yer alan motor ve şasi numarasıyla uyumlu olup olmadığı denetlenmelidir. Araca ekspertiz yapılırken, ekspertiz yapılan firmadan motor ve şasi numarasının bulunduğu bölgelerde ve yakınlarında orijinal olmayan bir işlem olup olmadığı bilgisi istenmelidir. Ayrıca araçta değişen parça, boya ve hasar bilgisi olmasına karşın, ekspertiz sonucunda araçta hasar kaydı, boya veya değişen parça olup olmadığı öğrenilmişse aracın “change araç” olması muhtemeldir.
CHANGE ARAÇ İDARENİN SORUMLULUĞU
Change araçta idarenin sorumluluğu sebebiyle idareden tazminat talebinde bulunulabilir. Change aracı satın alan kişi çoğunlukla aracın change olduğunu bilmemekte ve araca değerinden fazla para ödemektedir. Bunun yanında bu kişi aracı trafik siciline kayıt ettirmesine rağmen aracın change olduğu fark edilmemiş olup araca belli süre sonra el konulmaktadır. Bu el koyma sebebiyle change aracı satın alan kişiler zarara girmektedir. Nitekim change araç almış olan kişinin bu zararını Türk Ceza Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu hükümlerine göre giderme imkânı vardır. Bununla birlikte change araç mağduru kişi idarenin sorumluluğu hükümlerine giderek maddi ve manevi zararını talep edebilecektir.
İdarenin sorumluluğu, hizmet kusuru ve kusursuz sorumluluk ilkeleri gözetilerek tazmin edilir. İdarenin hizmet kusuru, idarenin hizmetinden yararlanan zarar gören kişilerin hizmetin riskli nitelik taşıdığı durumlarda, oluşan zararın idarenin açık ve belli bir ağırlıktaki hizmet kusuru sonucu meydana geldiği halleri ifade etmektedir. Bu hallerde idarenin tazmin yükümlülüğü doğar.
CHANGE ARAÇ MADDİ TAZMİNAT
Change araç sebebiyle idare aleyhine açılan davalarda maddi tazminata ilişkin istekler tam yargı davaları ile talep edilmektedir. Change araç sebebiyle aracın bu durumunu bilmeden satın alan kişiler araca yüklü miktarda para ödedikten sonra araca emniyet tarafından el konulması, müsadere edilmesi vb. sebeplerle zarara uğrayan binlerce kişi zararını idareye karşı tam yargı davası açarak talep edebilecektir. Change araç sebebiyle idareye karşı tam yargı davası açarak maddi tazminat talebinde bulunacak kişiler bakımından özellik arz eden durumlar vardır. Öncelikle idarenin faaliyetinin hukuka uygunluğunun denetlenmesi ve idarenin hizmet kusurunun olup olmadığı incelenmelidir. İdarenin oluşan zararda hizmet kusuru bulunmuyorsa eğer kusursuz sorumluluk ilkelerine göre bir değerlendirme yapılmalıdır. Ayrıca change araç sebebiyle idareye karşı açılacak tam yargı davasında maddi tazminat talebinde bulunurken change araba nedeniyle oluşan zararla idarenin eylemi arasında nedensellik bağı bulunmalıdır. Bu ve bunun gibi bir takım özellik arz eden hususlar bakımından change araçlara ilişkin tazminat talebinde bulunurken idare hukuku hususunda donanımlı ve deneyimli bir avukattan görüş alınmasında fayda vardır. Change araç hususunda oluşan zararların tazmin edilmesi için idareye karşı açılacak tam yargı davaları büyük önem arz etmektedir. Bu bakımdan deneyimli avukatlarla çalışılması ileride oluşabilecek hak kayıplarının önüne geçecektir.
CHANGE ARAÇ MANEVİ TAZMİNAT
Change araç sebebiyle idare aleyhine açılan manevi davalarda manevi tazminata ilişkin istekler tam yargı davaları ile talep dilmektedir. Change araç sebebiyle açılacak tam yargı davalarında manevi tazminat talebinde bulunabilmek için araca el konulması sebebiyle manevi bir zararın oluşmuş olması gerekir. Manevi zarar; bireyin kişilik değerlerinde, şahıs varlığında iradesi dışında meydana gelen eksilmeyi ifade eder. Manevi zarar, kişinin malvarlığında meydana gelen bir eksilme değildir. Change araç sebebiyle idarenin faaliyeti sonucunda oluşan manevi zarar, bir kimsenin duyduğu bedensel veya ruhsal acı ve ızdırap ile elem veya yaşama zevkinde meydana gelen azalmadır. Nitekim manevi zarar sebebiyle açılacak tam yargı davaları ile idareden manevi tazminat talep edilebilir. Bununla birlikte bu hususların idareden talep edilebilmesi için hem change araç hususunda hem de idare hukuku alanında deneyim ve bilgi sahibi bir avukata danışılmasında fayda vardır.
CHANGE ARACIN TRAFİK SİCİLİNE TESCİLİ SEBEBİYLE İDARENİN SORUMLULUĞU
Change araç satın alan kişiler bu durumu bilmeden trafik siciline tescil ettirerek satın aldıkları aracı kullanmaktadır. Bununla birlikte idarenin bu kapsamda tescile ilişkin yükümlülüğü gündeme gelmektedir. Nitekim araçların trafiğe tescili ile araçlar üzerinde tasarruf güvenliğinin sağlanması ve çalıntı araçların bir başkası adına tescilinin engellenmesi amaçlanmaktadır. Dolayısıyla change aracın trafik siciline tescili yapılmış ve bu tescil sırasında aracın model, motor ile şase numaraları incelenmemiş veya aracın change olduğu fark edilmemişse idarenin hizmet kusurundan sorumlu tutulması gerekecektir. Zira bu gibi durumlarda idarenin tescil edilen araçlarla ilgili dikkat ve özen sorumluluğu ihlal edilmiş ve kayıtlar eksik ve özensiz tutulmuştur. Dolayısıyla change araç satın alan kişi aracın change edildiğini fark etmemiş ve tescilinde sorun yaşamayarak aracı trafik siciline tescil ettirmişse ileride yapılacak olan el koyma ve müsadere gibi sebeplerle oluşan zararını tam yargı davası açarak tazmin edebilecektir.
“…Davacı, 19.04.2017 tarih tarihli 19.04.2017 tarih tarihli Bursa 20. Noter’liğinin Satış Sözleşmesi ile N2 plakalı 2003 model X1 aracı satın almıştır. Aracın satış bedeli olarak 31.755,00.-TL beyan edilmiştir. Davacının kullanmakta olduğu araca Nazilli Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 2017/5220 sayısında yürütülen soruşturma kapsamında, Bursa Emniyet Müdürlüğü Asayiş Şube Müdürlüğü Oto Hırsızlığı Büro Amirliği’nde görevli polis memurlarınca; 14.10.2017 tarihinde araca el konulmuştur. Nazilli Cumhuriyet Başsavcılığı’nca yürütülen soruşturma kapsamında aracın Bursa Emniyet Müdürlüğünce yaptırılan muayenesi sonucunda düzenlenen raporla aracın motor numarasının incelenmesinden İtaya otomobil pazarı için üretildiği, N5 şasi numarasının bulunduğu metal parçasının bu araç üzerine kaynak yöntemiyle nakil edildiği dolayısıyla araçta chance işleminin yapıldığının tespit edildiği, Nazilli Ağır Ceza Mahkemesinin 08.08.2019 tarihli ve 2019/200 sayılı kararıyla fiili gerçekleştirilen sanıkların cezalandırılmasına karar verildiği ve aynı kararla N2plakalı aracın müsaderesine karar verildiği anlaşılmıştır.
Davacı, 25.04.2018 tarihinde davalı idareye başvuruda bulunarak; trafik kayıtlarına güvenerek ve bedelini ödeyerek satın aldığı aracın “change” işlemine tabi tutulduğu iddiasıyla el konulduğunu belirterek ödediği tutarın kendisine ödenilmesi istemiyle İstanbul Valiliği’ne başvuruda bulunmuş; istemin reddi üzerine hizmet kusuru nedeniyle oluştuğunu iddia ettiği zararın fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere 2.100,00-TL maddi ve 4.000,00-TL manevi olmak üzere idareye başvuru tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenilmesine karar verilmesi istemiyle bakılan davanın açıldığı, mahkememizin 26.02.2020 tarihli, E;2019/991 sayılı ara kararıyla tazminat miktarının somutlaştırılmasının istenilmesi üzerine; davacının, 09.03.2020 tarihinde mahkememiz kayıtlarına giren ıslah dilekçesiyle aracın güncel değerinin 60.000,00-TL olduğu, istenen otopark ücretine ilişkin olarak ise yeddiemin otoparkında kaldığı süreye ilişkin olarak düzenlenen 2,100,00-TL faturanın ibraz edildiği, ayrıca araca el konulması nedeniyle altı aylık 364,00-TL sigorta bakiye bedeli olmak üzere 62.464,00-TL maddi ve 4.000,00-TL manevi zararın idareye başvuru tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.
Motorlu araçların trafiğe tescilinden amaçlanan, bu araçlar üzerinde tasarruf güvenliğinin sağlanması ve çalıntı araçların bir başkası adına tescilinin önlenmesidir. İdarenin bu hizmeti yerine getirirken, kayıtlarını düzenli tutması, çalıntı ihbarı yapılmış taşıtlar listesi oluşturularak sürekli güncelleştirmesi, bu listedeki taşıtların model, motor ve şase numaraları ile tescili istenen aracın karşılaştırılması ve bu karşılaştırmanın imkanlar elverdiğinde çağın gereği olan bilgisayar ortamında yapılması gerektiği açıktır.
Bakılan davada, davacıya ait aracın chance araç olduğu Nazilli Ağır Ceza Mahkemesinin kararıyla da ortaya konulduğu, bu nedenle, tescil edilen araçlarla ilgili kayıtları eksik ve özensiz tutmak suretiyle bu aracı trafiğe tescil eden idarenin üzerine düşen dikkat ve özeni göstermeyerek hizmet kusuru işlediği ortadadır.
Bu durumda, 19.04.2017 tarih tarihli Bursa 20. Noter’liğinin Satış Sözleşmesi ile aracı 31.755,00.-TL ‘ye satın alan davacıya, el konulmak suretiyle fiili tasarrufundan çıkan araç için ödediği satış tutarı olan 31.755,00.-TL ile belgeleriyle ispat edilen 2.100,00-TL otopark ücreti ile 364.00-TL bakiye zorunlu sigorta bedeli olmak üzere toplamda 34.219,00-TL’nin tazminat olarak idareye başvuru tarihi olan 25.04.2018 tarihinden itibaren hesaplanacakyasal faiziyle birlikte ödenmesi, davacının aracın güncel değeri üzerinden talep edilen fazlaya ilişkin maddi tazminat miktarına ilişkin istemin ise reddi gerekmektedir.
Diğer yandan davacının satın aldığı araca el konulması ve devamında aracının müsadere edilmesiyle sonuçlanan süreçte davacının şahıs varlığını oluşturan hukuki değerlerin ihlal edildiği, yaşama sevincinin etkilendiği, huzurunun bozulduğu, dolayısıyla uğramış olduğu gayri maddi kayıplar manevi zararı meydana getirdiği sonucuna ulaşılmış olup davacının talep ettiği 4.000,00-TL’nin takdiren manevi tazminat olarak davalı idarece davacıya ödenmesi uygun bulunmuştur…” (Bölge İdare Mahkemesi Kararı – İstanbul BİM, 8. İDD, E. 2019/991 K. 2020/1684 T. 8.12.2020)
ÇALINTI ARACIN TESCİLİNDE İDARENİN SORUMLULUĞU
Change araçlar genellikle hırsızlık yoluyla elde edilen araçların change edilmesiyle oluşmaktadır. Bu kapsamda bu araçların motor ve şasi numaralarının değiştirilmesi sebebiyle trafik siciline araçlar tescil edilirken veya ekspertiz raporlarında bu durum fark edilmeyebilir. Bu durum idarenin hizmet kusurundan doğan sorumluluğunu gündeme getirmektedir. Ayrıca idare çalıntı olduğu bilinen araçlar bakımından da trafik tescil bilgilerine çalıntı şerhi düşerek oluşabilecek ihtilafların önüne geçmelidir. Böylece çalıntı aracın el değiştirmesi önlenmiş olacaktır. Böyle bir şerh düşülmemesi halinde de idareye başvuru yapılarak oluşan zararların tazmini talep edilebilecektir.
“Uyuşmazlıkta, yukarıda aktarılan sürece bakıldığında, davalı idareler tarafından, en geç 18/03/2009 tarihi itibarıyla N1 plakalı aracın, yurt dışından çalıntı olduğu ve ülkemizin de taraf olduğu Interpol sisteminde araç için çalıntı kaydı bulunduğu bilinmesine rağmen trafik tescil bilgilerine bu konuda herhangi bir kayıt konulmaksızın, 18/03/2011 tarihinde davacı adına tescil işlemlerinin tamamlandığı, araç ülkemizde kullanılırken de bir el koyma işlemine veya çalıntı olmasıyla ilgili bir ihtilafa konu edilmediği, ayrıca aracın bilgilerinin kullanıldığı “change” olayının çözümlenmesi aşamalarında da durumunun fark edilmediği, ancak araca Romanya’da çalıntı olduğu gerekçesiyle el konulduğu görülmektedir.
Bu durumda, davalı idarelerin, trafik tescil bilgilerine çalıntı şerhi düşerek aracın el değiştirmesini engellememesi yönüyle hizmeti kusurlu işlettiği, kusurlu işletilen trafik tescil işlemleri nedeniyle aracı üzerindeki tasarruf hakkını kaybeden davacının uğradığını ileri sürdüğü zararının tazmini gerektiği sonucuna varılmıştır.” ( Danıştay Kararı – İDDK., E. 2019/1848 K. 2019/6513 T. 12.12.2019)
ÇALINTI ARAÇ SATIŞINDA NOTERİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
Çalıntı araç satışında noterin hukuki sorumluluğu, noterlerin görevleri kapsamında oluşan zararların tazminini konu almaktadır. Noter, belgenin veya kimliğin ilk bakışta sahte olup olmadığı veya kimlikte/belgede şekli anlamda var olması gereken bir bilginin olmaması veya olmaması gereken bir ibarenin olması hususlarının tespitinden sorumludur. Bu husus noterlerin özen yükümlülüğü kapsamında değerlendirilir. Çalıntı araç satışını gerçekleştiren noterce, nüfus cüzdanı kontrolünün doğru bir şekilde yapılmaması, motorlu araç tescil belgesinde olması gereken soğuk damganın bulunmadığının fark edilmemesi gibi durumlarda belge eksiklik ve hatalarının tespit edilememesi durumunda dikkat ve özen yükümlülüğünün ihlali anlamına gelmektedir ve işlemi yapan noter bu durumdan sorumludur. Noterlerin sorumluluğu kusursuz sorumluluktur. Bununla birlikte somut olaya göre noterlerin bu sorumluluktan kurtulması da mümkündür. Ayrıca noterin işleminden zarar gören davacının bu zararını gidermek amacıyla tazminat talebinde bulunması mümkündür.
“…dava dışı üçüncü kişinin kimlik bilgileri kullanılarak sahte kimlik düzenlendiği, bahse konu sahte kimlik esas alınarak,…tarafından 30/12/2010 tarihinde davaya konu araç satışının gerçekleştirildiği, araç satış sözleşmesinde satış bedelinin 17.500,00 TL olarak gösterildiği, noter işlemi sırasında kullanılan sahte nüfus cüzdan suretinin aslı temin edilemediğinden, sahte nüfus cüzdanının iğfal kabiliyetinin bulunup bulunmadığı yönünde bilirkişi incelemesi yapılamadığı anlaşılmaktadır. Davalı noterin sorumluluğu, Noterlik Kanunu’nun 162. maddesine dayalı kusursuz sorumluluk olup, oluşan zarar ile davalı noter işlemi arasında uygun illiyet bağının kurulduğunun kabulü gerekir. Davalı noterin kusursuz sorumluluğunu ortadan kaldıracak şekilde nedensellik bağının kesildiğini ispat külfeti ise, davalı notere düşmektedir. Hal böyle olunca, mahkemece; aslı temin edilemeyen, bu nedenle iğfal kabiliyetinin bulunup bulunmadığı tespit edilemeyen sahte nüfus cüzdanına istinaden, söz konusu araç satış işleminin yapıldığı, davalı noterin sorumluluğunun kusursuz sorumluluk olduğu, illiyet bağının kesildiğinin davalı noter tarafından ispat edilemediği, bozma sonrası ıslahın söz konusu olamayacağı dikkate alınarak, davanın 17.500,00 TL üzerinden kısmen kabulüne karar verilmesi gerekirken; eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile davanın tümden reddine karar verilmiş olması doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir…”(Yargıtay Kararı – 3.HD., E. 2020/849 K. 2020/2393 T. 16/03/2020 )
GENEL BİLGİLER
CHANGE ARAÇ YARGITAY KARARI
Change araç Yargıtay kararı ile ilgili hususta yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARAÇ CEZASI
Change araç cezası ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARAÇ AVUKAT
Change araç avukat ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
ÇALINTI ARAÇ ANKARA
Çalıntı araç Ankara ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARABA
Change araba ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARAÇ DAVA
Change araç dava ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARAÇ DEVLETİN SORUMLULUĞU
Change araç devletin sorumluluğu ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
DANIŞTAY CHANGE ARAÇ
Danıştay change araç ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARAÇ DANIŞTAY KARARI
Change araç Danıştay kararı ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARAÇ DAVALARI
Change araç davaları ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARAÇ İDARE
Change araç idare ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARAÇ MÜSADERESİ
Change araç müsaderesi ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARAÇ MAĞDURLARI NE YAPMALI?
Change araç mağdurları ne yapmalı hususunda yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
CHANGE ARAÇ MAĞDURLARI
Change araç mağdurları ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.