Güvence Hesabına Karşı Dava

Güvence hesabına karşı dava konusu incelenmeden önce güvence hesabının hangi amaçla oluşturulduğu üzerinde durulmalıdır. Güvence hesabı, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ile ihdas edilen zorunlu sorumluluk sigortaları ile mülga 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu çerçevesinde ihdas edilmiş olan zorunlu sigortalara ilişkin olarak ortaya çıkan zararların bu sigortalarla saptanan geçerli teminat miktarlarına kadar karşılanması amacıyla Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde oluşturulmuştur.

Konuya ilişkin olarak aşağıda güvence hesabının karşıladığı zararlar, maddi zararları karşılayıp karşılamadığı, araç değer kaybını karşılayıp karşılamadığı gibi hususlar yanında teminat limiti, kaza tespit tutanağının önemi, kusur oranı, dava şartı arabuluculuk, görevli mahkeme, dava masrafları, icra takibi, icra takibine itiraz, ödeme yapılması, talep edenlerin çokluğu, rücu davası ve Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru ayrıntılı bir şekilde incelenecektir.

A- Güvence Hesabına Karşı Dava Nedir?

Güvence hesabına karşı dava, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu md. 13’te sayılan şartların oluşması durumunda tazminatların güvence hesabından tahsili amacıyla açılabilecek davadır.

B- Güvence Hesabı Hangi Zararları Karşılar?

Güvence hesabına karşı dava açılabilmesi için aşağıdaki şartların oluşması gerekir.

1- Sigortalının Tespit Edilememesi Durumunda Güvence Hesabına Karşı Dava

Sigortalının tespit edilememesi durumunda bedensel zararlar için güvence hesabına karşı dava açılabilir. Örnek olarak, araç sürücüsünün olay yerini terk etmesi neticesinde (konuya ilişkin yazı için tıklayınız) zararı karşılayacak kişilerin tespit edilememesi halinde güvence hesabına karşı dava açılabilir.

2- Araç Sigortasının Bulunmaması Durumunda Güvence Hesabına Karşı Dava

Rizikonun meydana geldiği tarihte sigortası bulunmayan aracın neden olduğu bedensel zararlar için güvence hesabına karşı dava açılabilir. Dolayısıyla kazanın oluşmasında kusurlu olan aracın sigortası (konuya ilişkin yazı için tıklayınız) bulunmasa da güvence hesabına karşı dava açılarak tazminatlar talep edilebilir.

3- Poliçe Teminatının Düşük Olması Durumunda Güvence Hesabına Karşı Dava

Rizikonun meydana geldiği tarihte zorunlu olan teminat limitleri ile sigorta poliçesinde belirtilen teminat arasında fark varsa bu fark kadar güvence hesabına karşı dava açılabilir. Dolayısıyla kazanın oluşmasında kusuru bulunan aracın sigorta poliçesi zorunlu teminat limitlerinden düşükse bedensel zararlar açısından aradaki fark kadar güvence hesabına karşı dava açılabilir.

4- Sigorta Şirketinin Ruhsatının İptali Durumunda Güvence Hesabına Karşı Dava

Sigorta şirketinin malî bünye zaafiyeti nedeniyle sürekli olarak bütün branşlarda ruhsatlarının iptali ya da iflası halinde ödemekle yükümlü olduğu maddî ve bedensel zararlar için güvence hesabına karşı dava açılabilir. Burada bedensel zararlar yanından maddi zararlar da teminat altına alınmıştır.

5- Aracın Çalınması Durumunda Güvence Hesabına Karşı Dava

KTK md. 107 gereğince işleten, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerden birinin, aracın çalınmasında veya gasbedilmesinde kusurlu olmadığını ispat ederse sorumlu tutulamaz. Bu kapsamda, çalınmış veya gasbedilmiş bir aracın karıştığı kazada, işleten KTK md. 107 gereğince sorumlu tutulmadığını ispat ederse bedensel zararlar için güvence hesabına karşı dava açılabilir.

C- Güvence Hesabı Maddi Zararı Karşılar Mı?

Sigortacılık Kanunu md. 14/2’de gerekli görülen hallerde, eşyaya gelecek zararların kısmen veya tamamen güvence hesabı tarafından karşılanmasına Bakanlar Kurulu (Cumhurbaşkanı)’nun yetkili olduğu belirtilmiştir. Bunun yanında Sigortacılık Kanunu md. 14/2-c gereğince zarardan sorumlu aracın sigortasını yapan şirketin mali bünye zaafiyetine uğraması durumunda maddi zararlar için de güvence hesabına gidilebilir. Dolayısıyla güvence hesabı bu durumlarda maddi zararları karşılar.

D- Güvence Hesabı Araç Değer Kaybı Davası

Kural olarak araç değer kaybından kaynaklı talepler için güvence hesabına karşı dava açılamaz. Ancak zarardan sorumlu aracın sigortasını yapan şirketin mali bünye zaafiyetine uğraması durumunda araç değer kaybı tazminatı için güvence hesabına gidilebilir.

E- Güvence Hesabı Teminat Limitleri

Güvence Hesabı Yönetmeliği md. 17 gereğince güvence hesabı, zorunlu sigorta teminatı sınırları içinde yaptığı ödemeler ile borcundan kurtulur. Zorunlu sigorta teminat tutarlarını aşan zararlar ise ancak zarara sebebiyet veren veya hukuken sorumlu olanlardan talep edilebilir.

F- Güvence Hesabına Karşı Davada Trafik Kazası Tespit Tutanağı

Trafik kazası tespit tutanağı, güvence hesabına karşı açılacak dava açısından önem taşır. Nitekim, sorumluların tespiti, zararın güvence hesabı tarafından karşılanacak zararlardan olup olmadığı, kusur oranı gibi hususlar temel olarak kaza tespit tutanağına göre tespit edilir. Bunun yanında güvence hesabının karşılayacağı zararlarda kaza tespit tutanağının genel olarak kolluk kuvveti veya zabıta tarafından düzenlenmesi aranmaktadır (konuya ilişkin yazı için tıklayınız).

G- Güvence Hesabına Karşı Davada Kusur Oranı

Güvence hesabına karşı açılacak davada kusur oranı talep edilecek tazminatın tutarını etkileyen en önemli unsurdur. Kusur oranının doğru bir şekilde belirlenmesi için ise kaza tespit tutanağı, tanık beyanları, mobese görüntüleri ve kamera kayıtlarından yararlanılabilir (konuya ilişkin yazı için tıklayınız).

H- Güvence Hesabına Başvuruda Sigorta Tahkim Komisyonu

Güvence Hesabı Yönetmeliği ek md. 2 gereğince güvence hesabından faydalanacak kişiler ile güvence hesabı arasında meydana gelecek sigorta hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklar için Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilecektir (konuya ilişkin yazı için tıklayınız).

İ- Güvence Hesabına Karşı Dava Masrafları

Güvence hesabına karşı dava masrafları tercih edilen yargılama usulüne göre değişkenlik gösterir. Uyuşmazlığın Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru suretiyle çözülmesi durumunda yargılama masrafı olarak başvuru ücreti ve bilirkişi ücretleri, mahkeme eliyle çözülmesi durumunda ise dava harç ve masrafları ödenmektedir. Mahkeme eliyle çözülen davalarda yargılama masrafları nispeten yüksektir.

J- Güvence Hesabına Karşı Dava Görevli Mahkeme

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) md. 1483/1’de sigortacıların diğer kanunlardaki hükümler saklı kalmak üzere faaliyet gösterdikleri dallarda zorunlu sigortaları yapmaktan kaçınamayacakları belirtilmiştir. TTK md. 4/1-a’da ise her iki tarafın da ticari işletmesiyle ilgili hususlardan doğan hukuk davaları ve çekişmesiz yargı işleri ile tarafların tacir olup olmadıklarına bakılmaksızın TTK’da öngörülen hususlardan doğan hukuk davaları ve çekişmesiz yargı işlerinin ticari dava ve ticari nitelikte çekişmesiz yargı işi sayılacağı belirtilmiştir. İlgili düzenlemelerden hareketle zorunlu mali mesuliyet sigortalarından doğan uyuşmazlıklarda asliye ticaret mahkemesi görevlidir. Güvence hesabının sorumluluğunun TTK md. 1483/1’den kaynaklandığı ve TTK’dan kaynaklanan davaların TTK md. 4/1-a uyarınca ticari dava sayıldığı gözetildiğinde güvence hesabına karşı açılan davada asliye ticaret mahkemesi görevli olacaktır.

Somut uyuşmazlıkta; davacı … zorunlu mali sorumluluk sigortası bulunmayan davalının işleteni ve sürücüsü olduğu aracın neden olduğu kazada yaralanan dava dışı kişiye ödediği ve dava dışı şahsa ait araçta ise çarpmanın etkisi ile oluşan hasardan doğan zararı da ödediği tazminatı, haksız fiilden sorumlu olan davalıdan rücuan talep etmektedir. Güvence Hesabının sorumluluğunun TTK’nın 1483/1. maddesinden kaynaklanmasına ve aynı Kanunun 4. maddesine göre TTK’dan kaynaklanan uyuşmazlıkların ticari dava sayılacağının açıkça belirtilmesine göre, uyuşmazlığın asliye ticaret mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.” (YARGITAY 5. HD. 2020/7592 E., 2020/9097 K., 03.11.2020 T.)

K- Güvence Hesabına Karşı Dava Şartı Arabuluculuk

TTK md. 5/A’da TTK md. 4’de belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulması dava şartı olarak değerlendirilmiştir. Güvence Hesabı’na karşı açılacak dava da TTK md. 4 kapsamında ticari dava sayıldığından dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmalıdır.

L- Güvence Hesabı İcra Takibi ve İcra Takibine İtiraz

Dava açılmadan önce güvence hesabının sorumlu olduğu tutar belirlenerek ilamsız icra takibi yapılabilir. Ancak icra takibine karşı genel olarak itiraz edildiği için akabinde itirazın iptali davası açılması gerekir.

M- Güvence Hesabı Tarafından Ödeme Yapılması

Güvence Hesabı Yönetmeliği md. 14 gereğince güvence hesabı tarafından gerekli inceleme yapıldıktan sonra, tazminat miktarında ve hak sahiplerinde tereddüt bulunmadığı takdirde belirlenen miktar hak sahiplerine ödenmektedir.

N- Güvence Hesabından Tazminat Talep Edenlerin Çok Olması

Güvence Hesabı Yönetmeliği md. 18 gereğince aynı olayda zarar görenlerin tazminat giderleri, yürürlükteki zorunlu sigorta teminat tutarlarından fazlaysa zarar görenlerden her birinin güvence hesabına karşı yöneltebileceği talepler, teminat tutarının tazminat alacakları toplamına olan oranına göre indirime tabi tutulur. Güvence hesabı, başka tazminat taleplerinin bulunduğunu bilmeksizin zarar görenlerden birine veya birkaçına kendilerine düşecek olandan daha fazla ödemede bulunursa, yaptığı ödeme çerçevesinde diğer zarar görenlere karşı da borcundan kurtulmuş sayılır.

O- Güvence Hesabından Talepte Bulunanların Zarar Sorumlusuna Karşı Dava Açması

Güvence Hesabı Yönetmeliği md. 19 gereğince güvence hesabından talepte bulunan hak sahipleri, zarar sorumlusuna karşı açtıkları davaları güvence hesabına bildirmek zorundadırlar. Güvence hesabı ise açılan davaların mahiyetine göre, yapacağı ödemeleri durdurabilir veya açılan davalara müdahil olarak katılabilir.

P- Ölümlü Trafik Kazasında Güvence Hesabına Karşı Dava

Motorlu bir aracın işletilmesi sırasında meydana gelen kazada ölüm meydana gelebilir. Kazanın güvence hesabının sorumlu olduğu bir kaza olduğu durumda ölenin destekleri Güvence Hesabına karşı destekten yoksun kalma tazminatı talepli dava açabilirler (konuya ilişkin yazı için tıklayınız).

Q- Güvence Hesabına Karşı Davada Cenaze Giderleri

Cenaze giderleri bedensel zarar kalemleri arasında olmadığından zarardan sorumlu aracın sigortasını yapan şirketin mali bünye zaafiyetine uğraması durumu hariç güvence hesabına gidilemez (konuya ilişkin yazı için tıklayınız).

R- Güvence Hesabı Rücu Davası

Güvence Hesabı Yönetmeliği md. 16 gereğince güvence hesabından yapılan ödemeler nedeniyle; zorunlu sigorta yaptırmayan veya geçerli teminat tutarları üzerinden zorunlu sigortaları yaptırmayan kişilere, sorumlunun sonradan belli olması halinde bu kişilere veya yükümlü sigorta şirketine, zarardan sorumlu kişilere veya yükümlü sigorta şirketine, yapılan ödemeler çerçevesinde yükümlü sigorta şirketine ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde rücû edilebilir (konuya ilişkin yazı için tıklayınız).

S- Güvence Hesabı Manevi Tazminatı Karşılar Mı?

Güvence hesabının karşıladığı zararlar arasında manevi tazminat bulunmaz. Bu sebeple manevi tazminat için diğer sorumlu kişilere karşı dava açılmalıdır (konuya ilişkin yazı için tıklayınız).

T- Güvence Hesabına Karşı Davada Hatır Taşımasının Etkisi

Trafik kazasında hatır taşıması, bir kimsenin ücretsiz olarak veya bir karşılık ya da yarar sağlanmadan taşınması durumudur. Bu durumda kaza meydana gelirse mahkeme tarafından hatır taşıması indirimi yapılır. Bu sebeple güvence hesabına karşı dava açılması durumunda bu hususa dikkat edilmelidir (konuya ilişkin yazı için tıklayınız).

U- Güvence Hesabına Karşı Davada Müterafik Kusurun Etkisi

Türk Borçlar Kanunu md. 52 gereğince zarar gören, zararı doğuran fiile razı olmuş veya zararın doğmasında ya da artmasında etkili olmuş yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hâkim, tazminatı indirebilir veya tamamen kaldırabilir. Dolayısıyla güvence hesabına karşı dava açılması durumunda bu hususa da dikkat edilmelidir (konuya ilişkin yazı için tıklayınız).

V- Güvence Hesabı Dava Avukatı

Güvence hesabına karşı açılacak davada hem bedensel zararlar hem de güvence hesabının sorumluluğu doğru bir şekilde tespit edilmelidir. Zira, usuli veya esastan birçok ayrıntı güvence hesabından tahsil edilecek tazminat miktarını belirler. Bu sebeple sürecin konuya ilişkin bilgi ve tecrübeye sahip avukatlar tarafından yürütülmesinde fayda vardır.

W- Güvence Hesabından Tazminat Alanlar

Güvence hesabı, sorumluluğu gereğince her yıl binlerce kişiye ödeme yapmaktadır. Bu kapsamda güvence hesabından tazminat alanların sayısı da her geçen gün artmaktadır. Güvence hesabının sorumlu olduğu durumlardan haberdar olmayan kişiler ise tazminat talepleri hususunda muhatap bulamadıkları için bu tazminatlardan mahrum kalmaktadırlar. Dolayısıyla, bu yazı gibi toplum açısından bilgilendirici yazıların artmasının gerektiğini düşünmekteyiz.

Yazan: Av. Muhammet İkbal Karadaş